تفسير جامع، ج‏6، ص: 220

 أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ إِناثاً وَ يَجْعَلُ مَنْ يَشاءُ عَقِيماً إِنَّهُ عَلِيمٌ قَدِيرٌ (50)

شيخ مفيد در اختصاص ذيل آيه أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ إِناثاً از موسى فرزند حضرت جواد (ع) روايت كرده گفت قاضى القضاة بغداد يحيى بن اكثم نامه بمن نوشت و در آن نامه دوازده سؤال كرد و پاسخ آنها را خواست.

سؤال اول نوشته بود خبر بده مرا از آيه شريفه كه ميفرمايد قالَ الَّذِي  عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ‏

 (شخصى كه علمى از كتاب الهى داشت بسليمان گفت پيش از آنكه چشم برهم بزنى تخت بلقيس را در پيشگاهت حاضر مينمايم) چگونه سليمان با مقام نبوت خود محتاج علم  آصف بن برخيا بوده و از دانشى كه او داشته بهره نداشته؟

سؤال دوم: خبر بده مرا از آيه وَ رَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّداً (يوسف پدر و مادر خود را بر تخت نشانيد آنها و فرزندانش او را سجده نمودند) چطور يعقوب و فرزندانش با مقام پيغمبرى براى يوسف سجده نمودند؟

سؤال سوم مخاطب بآيه 94 سوره يونس فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ فَسْئَلِ الَّذِينَ يَقْرَؤُنَ الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكَ (اگر در باره آنچه براى تو نازل نموده‏ايم شكى در دل داشته باشى از پيشينيان خودت كه كتابهاى آسمانى را خوانده‏اند سؤال كن) كيست؟ اگر مراد پيغمبر است پس آنحضرت شك داشت در آنچه از جانب خدا بر او نازل ميشد و اگر مخاطب غير پيغمبر است پس بر او نيز قرآن نازل شده.

سؤال چهارم كدام دريا مقصود پروردگار است در آيه 27 سوره لقمان وَ لَوْ أَنَّ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ كَلِماتُ اللَّهِ (اگر تمام درختهاى زمين را قلم و دريائى را مركب كنيم تا كلمات خدا را برشته تحرير در آوريم آن دريا خشك شود هفت درياى ديگر مركب اضافه نمائيم باز از تحرير و نگارش آن عاجز مانده و كلمات حق ناتمام خواهد ماند) سؤال پنجم پروردگار در وصف بهشت ميفرمايد در آيه 71 سوره زخرف وَ فِيها ما تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ (در آن بهشت هر چه نفوس را بر آن ميل و شهوت است و چشمها را شوق و لذت بخشد مهيا باشد) نفس آدم ميل نمود بخوردن گندم و از آن تناول نمود چرا خداوند او را توبيخ و سرزنش مينمايد.

سؤال ششم معناى آيه أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ إِناثاً چيست چگونه پروردگار تزويج نمود پسران را به بندگان و حال آنكه طايفه لوط را بر اين عمل عذاب و هلاك نمود.

سؤال هفتم آيا شهادت يكنفر زن جايز است و حال آنكه پروردگار ميفرمايد وَ أَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ گواهى بگيريد دو نفر شاهد عادل را؟

سؤال هشتم خبر بده مرا از خنثى و قول امير المؤمنين (ع) كه فرمود معيار در ارث بردن خنثى محل بول اوست اگر از آلت رجوليت خارج ميشود سهم الارث او  سهم مرد است و چنانچه بول از آلت مؤنث خارج ميشود نصيب او سهم زن است اقرار خنثى بنفع خودش قابل قبول نيست و نظر كردن مردها بر او جايز نيست چه ممكن است زن باشد و همچنين مشاهده نمودن زنها او را، چه محتمل است مرد باشد.

سؤال نهم گوسفند چرانى با يكى از گوسفندان وطى نمود همينكه مالك را را مشاهده كرد گوسفند را رها نمود آن گوسفند مشتبه شد بين تمام گوسفندان در اين باره صاحبش چه تكليفى دارد؟

سؤال دهم امير المؤمنين (ع) بابن جرموز فرمود بشارت بده آتش جهنم را بقاتل ابن صفيه با اين وصف حضرتش بقاتل حد جارى ننمود و آنحضرت امام بود و هر كس ترك كند حدى از حدود الهى را بدون علت و سببى كافر است.

سؤال يازدهم نماز صبح از جمله نمازهاى روزانه است چرا آنرا بايد بلند خواند؟ چه جهر در نماز مخصوص نمازهاى شبانه است.

سؤال دوازدهم چرا امير المؤمنين (ع) اهل صفين را بقتل رسانيد و مجروحين آنها را كشت و تعقيب نمود آنانرا و در جنگ جمل مجروحين را بقتل نرسانيد و تعقيب ايشان نكرد و آنها را امان داد؟ اگر حكم اول صواب بود حكم دوم خطاست.

حضور برادرم امام على النقى (ع) شرفياب شده سؤالات او را بيان كرده و گفتم من پاسخ آنها را نميدانم فرمود اى برادر بنويس پاسخ سؤالات او را:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ شرح داديم مسائل ترا گوش كن و بفهم و دلت را بجوابهاى آنها مشغول كن چه اتمام حجت نموديم بر تو. سؤال نمودى چگونه سليمان با مقام نبوت احتياج پيدا كرد بعلم و دانش آصف بن برخيا؟

جواب- سليمان هم آنچه را كه آصف ميدانست بخوبى دارا بود و از دانش آصف بى‏بهره نبود ولى مايل بود و دوست داشت و ميخواست بامة خود از جن و انس آصف را معرفى نموده و او را بشناساند كه پس از خودش حجت خداست و بفرمان پروردگار اين كار را انجام داد تا در اقامت و جانشينى آصف اختلاف نكنند و اين امر از نظر تأكيد و مصلحت بود چنانچه داود در حال حياة خود همين رفتار را با سليمان كرد تا او را بنبوت بشناساند و مردم در پيغمبرى او اختلاف ننمايند.                       

 دوم سؤال نمودى چگونه يعقوب و فرزندانش با مقام نبوت يوسف را سجده نمودند؟

جواب- سجده يعقوب و فرزندانش براى يوسف نبود بلكه براى عظمت پروردگار و شكر نعمت او بود كه پس از سالها فراق و جدائى آنها را بوصال يكديگر رسانيد نه براى مقام پادشاهى و سلطنت يوسف همانطور كه سجده فرشتگان برابر آدم براى اطاعت امر خدا بوده نه براى آدم.

سوم سؤال كرده بودى كه مخاطب بآيه فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ فَسْئَلِ الَّذِينَ يَقْرَؤُنَ الْكِتابَ مِنْ قَبْلِك  يونس 94  َ كيست؟

جواب- مخاطب پيغمبر (ص) است و آنحضرت شكى نداشت در آنچه نازل شده بر او از طرف خداوند ولى مردم نادان ميگفتند چرا خداوند فرشته‏اى بسوى ما نفرستاده اين پيغمبر مانند ما ميخورد و ميآشامد و راه ميرود بايد پيغمبر با ديگران فرق داشته باشد آيه فوق نازل شد كه اى پيغمبر سؤال كن در حضور اين جهال از كسانيكه تلاوت نمودند تورية و انجيل و ساير كتب آسمانى را آيا پروردگار نفرستاد پيغمبرانى كه همه آنها ميخوردند و ميآشاميدند و راه ميرفتند تو هم نظير ايشان ميباشى و بآنان تأسى كرده‏اى و اگر چه مخاطب آيه ظاهرا پيغمبر است ولى در باطن آنهائى هستند كه از روى جهالت و نادانى آن سخنان بيجا را ميگفتند.

چهارم سؤال كردى از دريائى كه مقصود پروردگار است در آيه وَ لَوْ أَنَّ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ يَمُدُّهُ.لقمان 27

جواب- اسامى هفت درياى مورد بحث بقرار ذيل است: چشمه كبريت و درياى يمن و درياى برهوت و درياى طبرستان (يا طبريه) و درياى هند و درياى افريقيه و درياى باجر. اگر تمام اينها مركب شوند تا كلمات خدا را برشته تحرير درآورند آن درياها خشك شده و كلمات حق ناتمام خواهد ماند و ما ائمه كلمات خدا هستيم كسى درك فضائل ما را نميكند و عقل هيچ بشرى بانتهاى فضيلت ما نميرسد.

پنجم سؤال نمودى چگونه پروردگار آدم را براى خوردن ميوه شجره ممنوعه توبيخ و سرزنش نمود و حال آنكه ميفرمايد در بهشت هر چه نفوس بر آن ميل دارد  و چشمها را شوق و لذت مى‏بخشد مهيا شده؟

جواب- درختى كه خداوند آدم و همه را از خوردن آن منع نمود درخت حسد بود نه گندم پروردگار از آنها عهد گرفت بديده حسد نظر نكنند بآن اشخاصيكه خداوند فضيلت و برترى داده آنها را بر آدم و زوجه او آدم و همسرش بر عهد خود باقى و استوار نماندند و پيمان‏شكنى كردند.

ششم سؤال كرده بودى از معناى آيه أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ إِناثاً   50  و گفتى چگونه پروردگار تزويج نمود ذكور را به بندگان خود؟

جواب- معناى آيه آنست كه پروردگار تزويج ميكند حور العين را به جوانان و مردان مؤمن و فرمانبردار، معاذ اللّه خداوند قصد فرموده باشد آن معنائى كه بر تو اشتباه شده و ميخواستى بر اثر اين اشتباه و جهالت مرتكب عمل شنيع و فحشا بشوى و هر كس مرتكب چنين عملى بشود پروردگار او را در آتش جهنم مخلد بدارد و عذابش را مضاعف گرداند.

هفتم گفتى آيا گواهى يكنفر زن كافى است؟

جواب- شهادت زن قابله جايز است چه با قسم او مرد ممكن نيست مقام زن بايستد در اين گواهى.

هشتم سؤال كردى از فرمايش امير المؤمنين (ع) نسبت بارث خنثى كه فرموده سهميه ارث خنثى از راه بول كردن معلوم ميشود.

جواب- آن فرمايش صحيح است دستور آن بطريق ذيل است: جمعى از عدول مؤمنين هر يك آئينه بدست گرفته خنثى عريان شده عقب آنها مقابل آئينه مى‏ايستد آنها در آئينه شبه او را مى‏بينند و در باره‏اش حكم ميكنند.

سؤال نهم راجع بگوسفند مدخوله بود.

جواب- اگر صاحب گوسفند عين آنرا مى‏شناسد آنرا كشته و ميسوزاند و چنانچه نمى‏شناسد گله گوسفند را تقسيم ميكند بدو بخش و ميان آنها قرعه‏كشى ميكند قرعه بهر نصفى اصابت نمود نصف ديگر از حكم خارج هستند پس از آن باز نصف اصابت شده را تقسيم مينمايد و قرعه ميكشد و بهمين دستور رفتار مينمايد                        تفسير جامع، ج‏6، ص: 226

 تا يكى بيش باقى نماند آنوقت آنرا ذبح كرده و ميسوزاند.

دهم گفتى چرا امير المؤمنين (ع) بر قاتل ابن صفيه حد جارى ننمود؟

جواب- آنحضرت ميدانست كه او در جنگ نهروان كشته خواهد شد.

يازدهم سؤال نمودى چرا در نماز صبح قرائت را بلند ميخوانند با آنكه آن نماز از جمله نمازهاى روز است.

جواب- پيغمبر اكرم (ص) نماز صبح را پيش از پنهان شدن ستارگان و روشن شدن روز بجا ميآورد لذا بجهر قرائت ميفرمود.

دوازدهم سؤال نمودى بچه سبب امير المؤمنين مجروحين جنگ صفين را بقتل ميرسانيد و فرار كنندگان را تعقيب مينمود و چنين رفتارى در جنگ جمل نفرمود؟

جواب- چون اهل جمل رئيس و پيشواى آنها كشته شد و ملجأ و پناهى نداشتند كه بدور او جمع شوند لذا بمنازل خود برگشتند و دست از محاربه كشيدند و تسليم شدند از اينجهة امير المؤمنين (ع) آنها را امان داد بخلاف اهل صفين كه                        تفسير جامع، ج‏6، ص: 227

 رئيس آنها معاويه زنده بود و فرار كنندگان اطراف او جمع ميشدند مجروحين را معالجه نموده ايشانرا مجددا براى جنگ و محاربه روانه ميساخت و اگر امير المؤمنين حكم نميفرمود در باره اهل جمل و صفين بطريق مزبور همانا شناخته نميشد و نمى‏فهميدند مردم در حق معصيت‏كاران اسلام و اهل توحيد چگونه حكم و رفتار نمايند.

تفسير جامع، ج‏6، ص: 230

وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ ... 52  

در كافى ذيل آيه فوق از ابى بصير روايت كرده گفت معناى آيه را از حضرت صادق (ع) سؤال نمودم فرمود روح يكى از مخلوقات خداست كه اعظم از جبرئيل و ميكائيل است پروردگار او را فرستاد بسوى پيغمبر همواره با آنحضرت است خبر ميداد و حفظ و تقويت مينمود او را و بعد از پيغمبر اكرم (ص) با ما ائمه ميباشد و از زمانى كه خداى تعالى او را بزمين فرستاد و نازل شد بر محمد (ص) بآسمان صعود نكرد. و اين حديث را صاحب بصائر الدرجات نيز روايت كرده.

 وَ لكِنْ جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشاءُ مِنْ عِبادِنا

 صفار در بصائر الدرجات از جابر جعفى و ابى حمزه روايت كرده گفتند حضرت باقر (ع) فرمود مقصود از نور و صراط مستقيم آيه وجود مقدس امير المؤمنين است پروردگار به پيغمبرش امر فرمود كه خلايق را بسوى ولايت امير المؤمنين (ع) دعوت و رهبرى نمايد و اين ولايت راه راست و طريق مستقيم پروردگاريست كه تمام هستى‏هاى آسمانها و زمين در تحت حكومت و قدرت اوست و على امير المؤمنين (ع) خازن و مؤمن و حجة خداست بر تمام موجودات آسمانها و زمين و همانا بازگشت تمام كارها بسوى خدا منتهى ميشود.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: